Bomenwetenswaardigheden

   

De populierenboom

De Mona Lisa en de populier. Wat hebben ze met elkaar? Ze is geschilderd op een paneel gemaakt van dit soort hout. Daarmee is de boom (populus) direct al in status verheven. En ook in levende lijve steekt hij eenmaal volwassen boven alle soorten bomen uit. De populier groeit snel, zijn bijnaam is ook wel “gauwgroot” en zaaddragend is hij pas met 15 jaar. Hij wordt die lange statige reus, die wel 40 meter hoog kan zijn en ergens tussen de 80 en150 jaar kan worden. Een enkeling tot wel 400 jaar. Hij staat graag “ruimtelijk”, liefst open in het licht.

De wortelgroei is oppervlakkig, wijd verspreid en de wortels zijn krachtig. Hij kan door zachte muren en gaatjes heen z’n weg vinden en leidingen en buizen naar boven drukken. Dat is zijn minder leuke kant. Ook kan hij gauw last hebben van takbreuk.

 

Er zijn wel 100 soorten populieren, met een beetje verschil in bladvorm, zie hieronder een paar voorbeelden. Het blad is min of meer driehoekig.

 
Zwarte populier                            Canadese populier


 
Ratelpopulier                          Italiaanse populier

 

Eerder is ook de abeel, de boom met de ogen, in de nieuwsbrief besproken. En ja, dat is feitelijk ook een soort populier. Maar voor nu bespreken we de algemene soort. Populieren horen bij het geslacht loofbomen en zijn ook verwant met de wilgen. Van nature komt de ratelpopulier alleen in de Benelux voor. De zwarte populier ook, maar die zie je veel minder. Vele soorten zijn weer kruisingen, bastaarden.

 

Hoeveel en waar in ons park?

In ons bomenoverzicht staat 107 bomen vermeld als “populus”, dus dat is ongeveer 10 % van ons bomenbestand. Waar ze staan? Als je het parkeerterrein op komt rijden, zie je bijvoorbeeld aan de rechterkant, richting gasflessen, een aantal van die grote reuzen staan. Een ratelpopulier staat links achter het clubhuis als je over het voetbalveld loopt. De populier mag in aantal dan een populaire boom zijn, je merkt hem in ons park niet zo op. Het is ook nog eens moeilijk om de diverse soorten te onderscheiden.

 
Canadese populieren

De vrouwelijke populieren veroorzaken in juni veel rondvliegend vruchtpluis en zijn daarom minder geliefd. Hoewel dit eigenlijk een mooi gezicht is, je noemt het ook wel “zomersneeuw.”

 


Vruchtpluis, zomersneeuw, in juni, soms ook nog in juli



Mannelijke bloeiwijze Canadese populier

 

Gebruik

Door de zachtheid en consistentie van het hout is het één van de gemakkelijkste soorten hout om te bewerken. Of dit nou machinaal of met de hand gaat. De bekende sinaasappelkistjes, triplex, pallets, zijn vaak van populierenhout gemaakt. Emballage, papier, lucifershoutjes, sierlijstjes fineer en ook wel (keuken) kasten worden ook vaak van dit hout gemaakt. Door het lichte gewicht maakte men ier n de middeleeuwen ook pijlen van. Je kunt er dus van alles mee en het hout is bovendien redelijk goedkoop. Voor buitengebruik is het minder geschikt, dan moet het hout eerst gemodificeerd (verduurzaamd) worden.


Populierenhout


De binnenbast van de zwarte populier zou gegeten kunnen worden, zowel rauw als gekookt. Ook kun je deze laten drogen, verpulveren en dan kan je er meel van maken om bv brood te bakken. Ook wordt de zwarte populier medicinaal gebruikt voor pijnstilling, urine-uitdrijving en voor spier- en rugpijnen.

 

Betekenis

Woorden als populus, peppel en popel zoals de populier ook nog wordt genoemd, zijn afgeleid van het Griekse “paipolos”. Het betekent “trillen” en bij het kleinste zuchtje wind doen de bladeren dit al. Te vergelijken met het volk, dat net zo gemakkelijk in beweging is te krijgen, zo wordt wel gezegd.

 

Populieren worden geassocieerd met hoop en de belofte van herleving. Ze staan ook in verbinding met de onderwereld en met het licht. Een nieuw hoofdstuk in je leven zou dus kunnen vieren met het planten van een populier. Een geschenk voor iemand die met pensioen gaat?


Wachters bij de poort

En dan is er nog het verhaal uit de Griekse mythologie. Dat vertelt over de overmoedige Phaethon die met de strijdwagen van zijn vader over het hemeldek scheurde. De wagen kon hij niet in de hand kon houden. De paarden sloegen op hol en de wereld werd geteisterd door rampspoed, droogte, branden etc. Om dit te laten stoppen, greep zijn vader Helios (zonnegod) in. Phaethon werd gedood door een bliksemschicht. Hij stortte met paard en al in een grote rivier. Zijn zusters (Heiladen) werden door zijn dood overmand door verdriet en namen daarbij de gestalte aan van (zwarte )populieren aan de oever van het gebeuren. Daar staan ze nu nog. Ook als bewakers voor de poort van de onderwereld.

Misschien staan daarom ook bij ons meerdere populieren langs de rand van het park, bij de poort?